Hoe is het ontstaan en wat is er in de loop van tijd veranderd ?
Geschiedenis
Er is niet echt zekerheid over het ontstaan van waterpolo. De Engelse sportjournalist en oud-waterpolospeler Kelvin Juba noemt een zekere William Wilson, in 1844 uit Schotse ouders geboren, als de uitvinder van het ‘handbal in water’. Hem zou in 1876 door zijn zwemvereniging Aberdeen zijn gevraagd regels voor een balspel te water te ontwerpen. In 1877 zou de eerste officiële waterpolowedstrijd zijn gespeeld tijdens het Bon Accord Swimming Festival in de rivier de Dee. Het is niet bekend of Wilson het spel verder heeft ontwikkeld.In 1885 werd waterpolo officieel erkend. In 1887 werden voor de eerste maal echte doelen gebruikt. In 1888 werd in Engeland een waterpolocommissie opgericht en het eerste nationale kampioenschap gespeeld. In datzelfde jaar werden regels vastgelegd en werd het spel vanuit Engeland naar de Verenigde Staten (Boston) geëxporteerd. Het waterpolo won snel aan populariteit. In 1894 begon men er in Duitsland en Oostenrijk mee, in 1895 in Frankrijk, in 1897 in Hongarije en 1900 in Italië.Leiden (LZ – 1886) en Amsterdam (Het Y – 1892) waren de eerste steden in Nederland waar de waterpolosport beoefend werd.
Teams
Een team bestaat uit zes veldspelers en een keeper. De spelers dragen een cap; wit voor het thuisspelend team en blauw voor het uitspelend team. Beide keepers hebben een rode cap met oorbeschermers. De oorbeschermers zijn belangrijk: deze moeten de oren beschermen tegen grote druk van buiten als een bal hard tegen de oren wordt gegooid. Spelers hebben tegenwoordig ook vaak een gebitsbeschermer.
Wedstrijd
Een wedstrijd is verdeeld in vier perioden, die afhankelijk van de leeftijd van de spelers, het competitieniveau en het land, 3 tot 8 zuivere minuten duren. Dit betekent dat de tijdsmeting wordt stilgelegd tussen het begaan van een overtreding (op het fluitsignaal van één van de één of twee scheidsrechters) en het nemen van de daaropvolgende vrije worp. De scheidsrechter(s) zwemmen zelf niet mee, maar staan aan de lange zijde van het speelveld. In de meeste competitiewedstrijden wordt gebruik gemaakt van de 30 seconden regel. Dit houdt in dat er binnen 30 seconden een schot op het doel moet zijn geweest, anders gaat de bal naar de tegenpartij. Dit wordt aan de scheidsrechterstafel bijgehouden. Als na een schot op het doel de bal weer in het bezit komt van dezelfde (aanvallende) partij, wordt de klok weer op 30 seconden gezet. Meestal hangt die 30 seconden klok aan beide zijde van het bad en loopt digitaal van 30 terug naar 0. Deze regel is ingevoerd om het waterpolospel aantrekkelijker te maken. In de laatste periode wordt er door middel van een signaal aangegeven dat er nog één minuut te spelen is. Na 2 periodes wisselen de teams van speelhelft. Indien er een verlenging is wisselen de teams na 1 periode van speelhelft. Een periode in de verlenging duurt even lang als in de reguliere speeltijd. Een verlenging heeft 2 periodes. Er is alleen een verlenging bij wedstrijden waar een winnaar uit moet komen, bijvoorbeeld een bekerwedstrijd. Als er na de verlenging nog geen winnaar is worden er strafworpen genomen.
Speelveld
De grootte van het speelveld is afhankelijk van de grootte van het zwembad waarin gespeeld wordt. De maximale grootte is 20 meter breedte en 30 meter lengte bij heren, bij dames is de maximale lengte 25 meter. Is het bad waarin gespeeld wordt groter, dan wordt het speelveld afgebakend door drijvende lijnen. De minimale grootte van het veld is 10 meter breed en 20 meter lang. De beide doelen bevinden zich midden op de achterlijnen van het veld. Ze zijn 3 meter breed en 90 centimeter hoog.De minimale diepte van het bad is 1,80 meter. Wanneer dit maar net gehaald wordt en wat grotere spelers dus op de bodem kunnen staan, dan is dit alleen toegestaan wanneer de betreffende speler de bal niet in zijn bezit heeft. Zodra een speler de bal krijgt móet hij zwemmen. Blijft hij toch staan, of zet hij zich af van de bodem, dan wordt dit bestraft met een vrije worp voor de tegenpartij.
De bal
Waterpolobal. De sport wordt beoefend met een speciale bal. De bal die gebruikt wordt door herenteams is ongeveer even groot als een voetbal en heeft een gewicht van 400 à 450 gram. De bal die gebruikt wordt bij dames- en jeugdteams is iets kleiner en iets lichter. Een belangrijk kenmerk van de bal is dat hij veel grip heeft, zodat je hem ondanks zijn grootte toch met één hand kunt vasthouden. Als de bal vaak gebruikt wordt verliest hij zijn grip, en moet hij vervangen worden..De bal mag door veldspelers maar met één hand tegelijk worden aangeraakt. De keepers mogen de bal met twee handen aanraken binnen de 5 meterzone. Verder mogen spelers die de bal vasthouden onder water worden geduwd, maar de bal zelf mag niet onder water komen, als een speler wordt aangevallen. De bal met twee handen tegelijk aanraken of de bal onder water duwen als je wordt aangevallen wordt bestraft met een vrije worp voor de tegenpartij. Als dit echter binnen de 5 meter zone gebeurt met de bedoeling een doelpunt te voorkomen dan zal er een vijfmeter-bal toegekend worden aan de tegenstander.
Overtredingen
Lichte overtredingen worden bestraft met een vrije worp. Deze kan de speler gebruiken om de bal af te spelen op een van zijn medespelers of om zelf mee te gaan zwemmen. De vrije worp mag direct op het doel geschoten worden als de overtreding buiten de vijfmeter-zone is begaan. Indien dit niet het geval is, dan dient de bal via een medespeler te gaan.Zware overtredingen zoals iemand vasthouden tijdens het zwemmen worden bestraft met een U20. Bij een U20 moet de bestrafte speler naar de hoek zwemmen bij de eigen doellijn tegenover de tafel van het wedstrijdsecretariaat (waar de score en tijd worden bijgehouden), en moet daar 20 seconden blijven liggen tenzij in die tijd de bal in bezit komt van de eigen partij. Dan mag de bestrafte speler weer de hoek verlaten. Wanneer hij nog niet in de hoek ligt, moet hij daar echter alsnog eerst naartoe zwemmen. Het weggooien van een bal nadat er gefloten is voor een overtreding wordt ook bestraft met een U20. In tegenstelling tot andere sporten wordt het bij waterpolo over het algemeen niet getolereerd dat een speler commentaar heeft op de leiding. Ook in dit geval zal hij worden bestraft met een U20. Wanneer een zware overtreding binnen de vijfmeter-zone (strook van vijf meter vanaf de doellijn van de partij die in dat gebied verdedigt) plaatsvindt met een kans om te scoren, kent de scheidsrechter een vijfmeter-bal toe. Dit is vergelijkbaar met een penalty bij voetbal. Wanneer een speler meedoet met het spel terwijl deze niet mee mag doen, bijvoorbeeld als hij niet helemaal in de hoek is gaan liggen bij een U20, wordt er ook een vijf-meterbal toegekend (een strafworp, vanaf vijf meter met alleen de doelverdediger op de doellijn). Indien een speler driemaal wordt uitgesloten voor 20 seconden, dan mag hij/zij niet meer deelnemen aan het spel. Een medespeler mag zijn/haar plaats innemen.Zware overtredingen worden bestraft met een UMV of UMV4. UMV staat voor Uitsluiting Met Vervanging, waar de toevoeging “4” staat voor “4 minuten”. Een medespeler mag na verstrijken van de straftijd de plaats innemen van de bestrafte speler. Een UMV wordt gegeven in geval het spel niet tolereerbaar is. De straf wordt bijvoorbeeld gegeven voor onbesuisd spel of het beledigen van de scheidsrechter of andere official. De duur van uitsluiting is 20 seconden netto speeltijd. Wanneer een speler zich schuldig maakt aan een zeer zware overtreding, bijvoorbeeld het maken van een slaande beweging, kan hij een UMV4 krijgen, wat staat voor een uitsluiting voor 4 minuten, waarna betreffende speler zelf geen deel meer mag nemen aan het verdere spel. Na het verstrijken van 4 minuten netto speeltijd mag een vervangende speler zijn plaats innemen. UMV4 is dan ook een afkorting voor Uitsluiting Met Vervanging na 4 minuten. Van iedere UMV of UMV4 moet een rapport worden opgemaakt, waarna een tuchtcommissie uitspraak doet over de strafmaat. De standaardstraf is een schorsing voor twee wedstrijden.
Internationale toernooien
Het waterpolo kent vele internationale toernooien, waaronder het Wereldkampioenschap, het Europees kampioenschap en de FINA World League (allen met nationale teams). Sinds 1900 is waterpolo een Olympische sport voor de mannen. Honderd jaar later, in Sydney, maakten de vrouwen hun Olympisch debuut.
Waterpolo in Nederland
Het Nederlandse heren waterpoloteam haalde zijn grootste succes tijdens de Olympische Zomerspelen in 1948 in Londen en in 1976 in het Canadese Montréal. Er werd een bronzen medaille gehaald. Vanwege deze prestatie is het waterpoloteam uitgeroepen tot Nederlandse Sportploeg van het jaar 1976. Sindsdien is het Nederlands herenteam de aansluiting met de wereldtop min of meer kwijtgeraakt.De dames bevinden zich nog wel in de wereldtop, zij zijn reeds voor de Olympische Spelen van 2008 geplaatst dankzij een zeer sterk Olympisch kwalificatietoernooi, waarin zij Europees Kampioen Rusland versloegen in de finale.
De Nederlandse Competitie
Nederland heeft een van de grootste waterpolocompetities ter wereld, dankzij de talrijke recreatieve teams. In de meeste landen wordt vooral op het hoogste niveau gespeeld in slechts een paar klassen, maar in Nederland wordt de sport ook door veel amateurs beoefend. De competitie heeft de volgende vorm:Hoofdklasse (12 teams, hoogste niveau vergelijkbaar met Eredivisie bij het voetbal), 1e klasse (12 teams, het op een na hoogste niveau), 2e klasse (2 x 12 teams, ingedeeld naar regio in een van de 2 poules), 3e klasse (4 x 12 teams, ingedeeld naar regio in een van de 4 poules), 4e klasse (8 x 12 teams, ingedeeld naar regio in een van de 8 poules), Landelijke jeugdcompetitie (jongens o15/o17, meisjes o17) District (5 districten, met daarbinnen 4 niveaus per district), Kring (14 kringen, met daarbinnen 3 niveaus per kring)Van bovenstaande vorm vindt er zowel een dames- als een mannencompetitie plaats. Bekende clubs uit de hoofdklasse zijn onder andere: De Zijl /LGB en ZVL (Leiden), PSV(Eindhoven), GZC-DONK (Gouda), Het Ravijn (Nijverdal), Polar Bears (Ede), AZC (Alphen), HZC De Robben (Hilversum) en AZ&PC (Amersfoort), HZ ZIAN (Den Haag).
Bekende coaches:
Johan Aantjes (huidige bondscoach), Ivo Trumbic, George Geurtsen, Dennis Posic, Harry Vriend, Ruud van Feggelen, Frans Kuiper allen herencoach.Robin van Galen (huidige bondscoach), Peter v.d. Biggelaar, Kees van Hardeveld, Wim Mens, Paul Metz allen damescoach.
Bekende spelers/speelsters:
Gillian v.d. Berg, Danielle de Bruin, Yasemin Smit, Ilse v.d. Meijden, Mieke Cabout, Karin Kuipers, Mieke v.d. Sloot, Carla Quint, Lieneke v.d HeuvelTjerk Kramer, Matthijs de Bruin, Willem Wouter Gerritse, Gerben Silvis, Arno Havenga, Eelco Uri, Harry v.d. Meer, Arie v.d. Bunt, Gert de Groot, Johan Aantjes, Ton Buunk, Evert Kroon, Andy Hoepelman, Jan Evert Veer, Nico Landeweerd, Ruud van Feggelen, Gerrit Wormgoor, Gerrit Bijlsma, Cor Braasem